داده، اطلاعات و دانش

   پیش از بررسی تمایز میان "اطلاعات" و "دانش"، به عنوان مقدمه نیاز است تا بررسی کوتاهی در ماهیت و چیستی سه مفهوم داده، اطلاعات و دانش داشته باشیم.

داده (Data)

   داده را معمولا نمادها و علائمی تعریف می­ کنند که به تنهایی دارای هیچ معنی خاصی نیستند. اعداد، حروف، علائم و نشانه ­ها داده محسوب می ­شوند. در واقع داده ها، علائمی قراردادی هستند که برای نشان دادن مفاهیم خام از آن ها استفاده می شود.

 برای مثال "130" یک داده است.

اطلاعات (Information)

   اطلاعات، مجموعه­ ای از داده ­ها است که دارای معنای خاصی است. برای درک بهتر تصور کنید که با استفاده از ترکیب علائم، حروف و اعداد؛ عبارت روبرو ایجاد شده باشد. " قند خون بیمار = 130". با نگاه به این عبارت، متوجه می ­شویم که مقدار قندخون یک فرد بیمار 130 است. در واقع ما پیام موجود در این مجموعه از داده ها را درک کرده ایم که این اطلاعات است.

دانش (Knowledge)

   دانش، حاصل پردازش اطلاعات با پیش دانسته­ های ذهنی، شرایط و تجربه است. در مثال بالا فرض کنید که یک شخص پزشک به این اطلاعات نگاه می ­کند و بر اساس تجربیات و آموخته­ های گذشته خود متوجه می ­شود که فرد بیمار دارای قند خون بالاتر از مقدار طبیعی است که می­ تواند خطرناک باشد.

   در سطح بالاتر از دانش، "خرد" قرار دارد. خرد عبارت است از دانشی که منجر به تصمیم­ گیری می­ شود. در همان مثال، اگر پزشک پس از تشخیص قند خون بالا، یک رژیم غذایی و دارویی را برای کنترل قند خون بیمار ارائه کند، در واقع با استفاده از دانش به دست آمده به تصمیم ­گیری پرداخته است.

   در روند تبدیل داده به اطلاعات و نیز تبدیل اطلاعات به دانش، "پردازش" رکن اصلی است. اگر اطلاعات پردازش نشود، به دانش تبدیل نمی­ شود. پردازش نیازمند دانسته های قبلی است. در مثال بالا، اگر عبارت " قند خون بیمار= 130" را به شخصی بدهیم که از دانش خواندن بهره ­مند نیست هیچگاه این داده به اطلاعات تبدیل نمی ­شود. به همین صورت اگر این داده را به شخصی بدهیم که از دانش پزشکی اطلاعی ندارد، و یا تجربه ای در این زمینه ندارد، تبدیل اطلاعات به دانش انجام نخواهد شد و صرفا این مفهوم در حد یک اطلاعات باقی خواهد ماند. بنابراین، این افراد و موقعیت ­ها هستند که داده، اطلاعات یا دانش بودن آن­ را تعیین می ­کنند.

تمایز اطلاعات و دانش

   در فرایند تبدیل داده به اطلاعات، عمل پردازش در محیط ذهن انسان و یا توسط کامپیوتر انجام می ­شود. اما پردازش اطلاعات و تبدیل آن به دانش صرفا توسط ذهن انسان صورت می ­گیرد. (حداقل در حال حاضر). این یکی از عمده ترین تفاوت­ های این دو مفهوم است. به عبارت بهتر دانش یک کنش انسانی است و صرفا در ذهن فرد دریافت کننده اطلاعات ایجاد می­ شود. بنابراین می ­توان اظهار داشت که ممکن است برداشت افراد از یک اطلاعات ثابت، بر اساس تفاوت های ذهنی آن ها، متفاوت باشد. به عبارت بهتر، افراد مختلف دانش های مختلفی را از یک اطلاعات ثابت استخراج می کنند. در واقع علی رغم اینکه اطلاعات ثابت است اما با توجه به ذهنیت های متفاوت افراد، تجربیات متفاوت، دانسته ها و دانش قبلی متفاوت و حتی شرایط گوناگون افراد در هنگام دریافت اطلاعات نسبت به یکدیگر، دانش دریافت شده از آن اطلاعات نیز متفاوت خواهد بود.

   علی رغم اینکه این مسئله گاها و در مواردی ممکن است درباره مفهوم اطلاعات نیز صدق کند، اما به طور معمول اطلاعات برداشت شده از یک مجموعه داده، ثابت است. این مسئله نشان دهنده گستره و سطح تکامل بیشتر دانش در مقایسه با اطلاعات و داده است. متخصصانی از جمله پروساک نیز به وضوح به اینکه دانش سطح تکامل بیشتری دارد و در برگیرنده هردوی داده و اطلاعات است اشاره کرده اند.

   تا کنون با تعریف هر سه مفهوم آشنا شدیم و تمایز میان اطلاعات و دانش را درک کرده ایم. در ادامه و در مقالات آینده مفهوم مدیریت را در هر یک از دو مولفه اطلاعات و دانش بررسی خواهیم کرد و اینکه آیا سازمان به مدیریت دانش نیاز دارد یا مدیریت اطلاعات؟

مقالات مرتبط:

چرا مدیریت اطلاعات؟

مدیریت دانش یا مدیریت اطلاعات؟